Năm hãng phim hàng đầu Hollywood bước qua cột mốc 100 tuổi

Vào tháng 10 năm nay, Walt Disney đã chính thức kỷ niệm 100 năm thành lập của tập đoàn, 16 tháng 10 năm 1923 - 16 tháng 10 năm 2023. Cột mốc này đánh dấu 4 trên 5 xưởng phim lớn hàng đầu hiện nay của Hollywood bước qua thời khắc 1 thế kỷ kể từ khi chính thức ra đời.

Và vào tháng 1 năm tới, Columbia Pictures cũng sẽ kỷ niệm thời khắc quan trọng này. Đây là một trong những bộ phận sản xuất lớn thuộc tập đoàn Sony Pictures.

Ngày nay, Hollywood được thống trị bởi 5 hãng phân phối hàng đầu, được gọi là Big Five của ngành công nghiệp sản xuất phim Hoa Kỳ cũng như thế giới. Năm tập đoàn này sở hữu nhiều đơn vị trực thuộc đồng thời chia sẻ đến hơn 92.5% dung lượng thị trường Mỹ và Canada.

Đã có nhiều sự xáo trộn trong danh sách 5 "ông lớn" kể từ thời điểm khai sinh công nghiệp điện ảnh Hoa Kỳ từ đầu thế kỷ 20 cho đến nay, tuy nhiên danh sách hiện tại bao gồm những tên tuổi sau (sắp xếp từ cao đến thấp, theo thị phần phát hành phim tại Bắc Mỹ năm 2022):

1 Walt Disney Studios

Hãng phim này từng chỉ là một nhà sản xuất phim độc lập nhỏ vào thời điểm ban đầu của mình. Các sản phẩm do công ty đưa ra chủ yếu được phân phối thông qua các hãng phim lớn khác như United Artists, United Artists Pictures, Buena Vista Pictures, RKO Pictures hay Universal Pictures...

Tuy nhiên đến năm 1984, khi sản lượng đầu phim của đơn vị dần tăng lên và đạt nhiều thành công phòng vé nhờ những bom tấn hoạt hình như Snow White and the Seven Dwarfs, The Jungle Book, Mary Poppins... đơn vị này chính thức gia nhập vào danh sách 7 "ông lớn" hàng đầu của Hollywood ở thời điểm đó bên cạnh 20th Century Fox, Columbia Pictures, Metro–Goldwyn–Mayer, Paramount Pictures, Universal Pictures và Warner Bros.

Số liệu đến năm 2022, The Walt Disney Studios chiếm đến 27.1% thị phần phân phối phim và các chương trình truyền hình giải trí tại Hoa Kỳ và Canada.

Đơn vị này đã mua lại 20th Century Fox vào năm 2017 trong thương vụ trị giá gần 72 tỷ USD, mang về nhiều nhượng quyền thương mại ăn khách như Alien, Avatar hay Independence Day... bên cạnh Disney Princess, MCU, Star Wars... của hãng.

Walt Disney hiện cũng sở hữu nhiều nền tảng phát trực tuyến bao gồm Disney+, Hulu, ESPN... đồng thời là công ty mẹ của các nhà sản xuất nổi tiếng khác bao gồm xưởng hoạt hình Pixar, Marvel Entertainment, Lucasfilm, Searchlight Pictures. Với việc góp vốn trong một số công ty sản xuất phim khác, Disney hiện cũng có quyền phát hành nhiều tựa phim do Regency Enterprises, A&E IndieFilms, UTV Motion Pictures...

Tập đoàn này cũng thành lập nhiều đơn vị sản xuất tại các thị trường điện ảnh khác nhau trên thế giới trong đó có Walt Disney Pictures Ấn Độ, Disney Animation Australia, Disney Animation Nhậ Bản... Industrial Light & Magic, xưởng sản xuất hiệu ứng hình ảnh hàng đầu hiện nay, là một bộ phận của Lucasfilm, hiện thuộc Disney.

2 NBCUniversal - Universal Pictures

Là một trong những xưởng phim lâu đời nhất Hollywood và thứ 5 trên thế giới, Universal Pictures được thành lập vào năm 1912 tại California, Hoa Kỳ. Ở giai đoạn đầu, đơn vị chỉ được xếp vào hàng "Little Three" (3 xưởng sản xuất nhỏ) cùng với United Artists và Columbia Pictures tuy nhiên chỉ chưa đầy 2 thập kỷ sau đó, hãng đã nhanh chóng đặt chân vào Big Five nhờ thị phần phân phối phim tăng lên nhanh chóng của mình.

Universal Pictures đã trải qua nhiều lần thay đổi chủ sở hữu trong đó có năm 1962 bởi MCA Inc. Năm 1990, Matsushita Electric (Nhật Bản, nay là Panasonic) đã mua lại MCA với giá 6.6 tỷ USD, chính thức tiếp quản khối kinh doanh này. Đến năm 1995, 80% cổ phần ở đơn vị mới thành lập là MCA/Universal tiếp tục được bán cho Seagram Canada với giá 5.7 tỷ USD.

Universal Pictures về tay chủ sở hữu mới là Vivendi Pháp vào năm 2000 và sau đó 4 năm, do áp lực tài chính trả nợ, công ty một lần nữa đổi chủ. Lần này, hãng phim được chuyển giao lại cho tập đoàn truyền thông Hoa Kỳ NBC, đổi tên đơn vị công ty vận hành thành NBC Universal trong đó Vivendi chỉ còn sở hữu 20% cổ phần. Đến năm 2011, NBC hoàn tất mua lại 100% cổ phần để sở hữu hoàn toàn hãng phim này.

Tuy nhiên, sự khó khăn của đơn vị vẫn tiếp tục cho đến sau đó. Tập đoàn truyền thông Comcast đã mua 51% cổ phần để giữ vai trò quyết định tại NBCUniversal và 49% còn lại vào năm 2013 với giá trị chuyển nhượng lần sau cùng là 16.7 tỷ USD.

Cho đến năm ngoái, NBCUniversal chiếm khoảng 22.4% thị phần thị trường nội dung giải trí tại Bắc Mỹ. Hãng phim này cũng sở hữu đơn vị sản xuất phim nghệ thuật độc lập là Focus Features, đồng thời mua lại DreamWorks Animation từ năm 2016. Xưởng sản xuất hoạt hình Illumination, Working Title Films (Vương Quốc Anh), FilmDistrict cũng là các thương hiệu thuộc sở hữu của tập đoàn.

NBCUniversal hiện cũng phát triển nền tảng phát video theo yêu cầu Peacock cùng 70% cổ phận tại Vudu.

Một số nhượng quyền ăn khách hàng đầu của Universal Pictures có thể kể đến như Jurassic World, Minions, Fast & Furious, The Mummy...

3 Paramount Pictures

Paramount Pictures nay là một phần của Paramount Global, công ty được thành lập vào năm 2019 bởi ViacomCBS Inc. thông qua việc sáp nhập CBS Corporation và Viacom. Hãng phim này được thành lập vào ngày 8 tháng 5 năm 1912 và cho đến nay là đơn vị cuối cùng vẫn còn giữ trụ sở hoạt động chính tại quận Hollywood của Los Angeles.

Trong thời kỳ hoàng kim của điện ảnh Hollywood, Paramount Pictures là một trong số 5 hãng phim lớn bên cạnh Warner Bros., RKO Pictures , Metro-Goldwyn-Mayer và 20th Century Fox. Ở thời điểm đỉnh cao của mình, đơn vị đã mua lại nhiều công ty giải trí khác trong ngành, trong đó có nỗ lực mua lại Time Warner (nay là Warner Bros. Discovery) tuy nhiên thất bại.

Năm 1994, Tập đoàn truyền thông Viacom đã mua lại 50.1% cổ phần Paramount Communications Inc., công ty mẹ được thành lập vào năm 1989 của Paramount Pictures để hợp thức hóa 2 hoạt động sản xuất và phát hành phim, trong thương vụ trị giá 9.75 tỷ USD.

Hiện tại, Paramount Pictures cũng sở hữu nhiều công ty con trong đó có mảng kinh doanh công viên trò chơi, phim hoạt hình, chương trình giải trí... Năm 2019, hãng mua 49% cổ phần tại xưởng sản xuất phim độc lập Miramax. Đơn vị cũng có cho mình nhiều thương hiệu khác trong đó bao gồm MTV Entertainment Studios, Nickelodeon Movies, Republic Pictures... Hãng cũng có bộ phận sản xuất hoạt hình dưới thương hiệu MTV, Paramount, Nickelodeon, CBS Eye...

Tháng 9 năm ngoái, Paramount Pictures ra mắt dịch vụ phát trực tuyến của riêng mình có tên Paramount+, đồng thời mua lại Pluto TV (2019), mạng truyền hình cáp Showtime, Nick+...

Một số thương hiệu ăn khách hiện nay của hãng phim bao gồm Kung Fu Panda, Mission Impossible, Transformers... Cùng với đó, Paramount Pictures cũng sở hữu quyền phân phối hai dự án trong giai đoạn đầu của Marvel Studios là Iron Man và Iron Man 2... cũng như 4 tập phim Indiana Jones đầu tiên của Lucas Films (hai công ty nay thuộc sở hữu của tập đoàn Disney).

4 Sony Pictures

Sony Pictures ngày nay là một phần của Sony Group Corporation, được xây dựng dựa trên cơ sở của Columbia Pictures. Đây hiện là hãng phim lớn duy nhất nằm trong "Big Five" của Hollywood có chủ sở hữu là một tập đoàn nước ngoài (Nhật Bản).

Xưởng phim được thành lập vào ngày 10 tháng 01 năm 1924, trên cơ sở đổi tên từ công ty Cohn-Brandt-Cohn (CBC) Film Sales Corporation trước đó của anh em Jack và Harry Cohn. Như đã thông tin ở trên, trong giai đoạn hoạt động ban đầu, Columnbia Pictures được xếp hạng vào "Little Three" cùng với Universal Pictures và United Artists do hoạt động hạn chế với ít bộ phim đạt tiếng vang lớn khi phát hành.

Tuy nhiên, các dự án được đầu tư lớn hơn giai đoạn sau đó cùng sự ra mắt của It Happened One Night, bộ phim hài lãng mạn của Frank Capra, mang về 5 chiến thắng Oscar quan trọng, đã giúp tên tuổi của Columnbia Pictures được nhận diện rộng rãi hơn.

Do không sở hữu cổ phần tại bất kỳ nhà rạp nào, Columbia Pictures sau đó cũng được hưởng lợi từ việc chính phủ Hoa Kỳ yêu cầu các công ty điện ảnh thoái vốn hoàn toàn khỏi các đơn vị phân phối phim. Đây là bước đà quan trọng giúp hãng có thị phần ngang bằng với những đơn vị lớn khác để bước chân vào danh sách "Big Five" của Hollywood.

Columbia Pictures từng có thời gian là một nhánh của tập đoàn nước giải khát Coca-Cola từ năm 1982 đến 1987. Ở thời điểm đó, một liên doanh 3 công ty mà hãng phim này có cổ phần đã được thành lập với tên gọi Nova Pictures, sau đổi thành Tri-Star Pictures, rồi TriStar Pictures.

Hai đơn vị hoạt động gần như độc lập tuy nhiên do kết quả kinh doanh phòng vé sau đó liên tục thua lỗ, Coca-Cola đã phải bán lại Columbia Pictures cho tập đoàn điện tử Sony Nhật Bản vào năm 1989 trong thương vụ trị giá 3.4 tỷ USD. TriStar Pictures được sáp nhập không lâu sau đó.

Việc một công ty điện tử nước ngoài tham gia vào thị trường giải trí Hoa Kỳ được xem là quyết định đặc biệt, mang lại nhiều lợi ích đa dạng cho ngành công nghiệp điện ảnh Hollywood. Sự nhạy bén trong kinh doanh đã giúp Sony Pictures gặt hái được nhiều thành công đáng khen ngợi, chiếm 12.8% thị phần phân phối phim trong năm ngoái tại Bắc Mỹ dù không phát hành quá nhiều tựa đề.

Đơn vị này tập trung vào việc khai thác nhiều thương hiệu gắn liền với mô hình giải trí đa dạng trong đó có cả trò chơi, truyện tranh, anime... (thứ mà một công ty Nhật Bản luôn có thế mạnh). Sony Pictures hiện cũng phát hành các tác phẩm độc lập. nghệ thuật dưới nhãn hiệu riêng Sony Pictures Classics. Tập đoàn tập trung khai thác nhiều thể loại trong đó chuyển hướng phát triển các bộ phim hành động, kinh dị, chuyển thể trò chơi thông qua các xưởng sản xuất con như Screen Gems, Stage 6 Films, Ghost Corps...

Cho đến nay, Sony Pictures cũng là đơn vị duy nhất trong 5 hãng phim lớn tại Hollywood không ra mắt dịch vụ phát trực tuyến của riêng mình. Hãng tiếp tục hợp tác với nhiều nhà phát hành như Netflix, Google Play, Apple TV+... để đưa sản phẩm đến với người xem thông qua Internet.

Một số thương hiệu điện ảnh ăn khách hàng đầu của Sony Pictures hiện nay là Spider-man, Jumanji, loạt phim James Bond, Men in Black, Mật mã Da Vinci...

5 Warner Bros. Discovery

Warner Bros. Discovery ngày nay là kết quả của việc mua lại Warner Bros. Pictures, New Line Cinema cùng nhiều bộ phận sản xuất phim và truyền hình từ tập đoàn AT&T của Discovery Inc. vào năm 2022.

Đây là một trong số 2 xưởng phim duy nhất còn lại trong "Big Five" đầu tiên của Hollywood và vẫn tiếp tục phát triển cho đến tận ngày nay. Cũng giống như các tên tuổi còn lại trong danh sách, Warner Bros. cũng trải qua nhiều lần thay đổi chủ sở hữu trong suốt 100 năm hoạt động của mình.

Được thành lập bởi 4 anh em nhà Warner, những người Do Thái gốc Ba Lan nhập cư, Warner Bros. không chỉ phát hành nhiều dự án điện ảnh mang dấu ấn lịch sử, văn hóa mà còn giới thiệu các thành tựu cải tiến lớn cho ngành công nghiệp điện ảnh tại Hollywood.

Một trong những cuộc cách mạnh ấn tượng nhất được thực hiện bởi Warner Bros. chính là vào năm 1927 với việc phát hành tác phẩm The Jazz Singer. Đây được ghi nhận là bộ phim đầu tiên trong lịch sử có âm thanh đồng bộ với hình ảnh, chấm dứt kỷ nguyên thống trị trước đó của phim câm kinh điển, mở ra một thời kỳ mới cho nghệ thuật thứ 7.

Cho đến nay, Warner Bros. ước tính sở hữu bản quyền của hơn 12.500 bộ phim điện ảnh, 2.400 chương trình truyền hình với hơn 10 nghìn tập riêng lẻ. Lĩnh vực kinh doanh của công ty trải dài trên nhiều thể loại từ chính kịch, lịch sử đến kinh dị, hành động, siêu anh hùng, giả tưởng...

Sự nhạy bén trong việc phát triển các nhượng quyền thương mại mang về cho Warner Bros. thư viện khổng lồ các bộ phim ăn khách trong đó phải kể đến như vũ trụ chuyển thể truyện tranh của DC, loạt phim về Middle Earth, vũ trụ phù thủy Harry Potter chuyển thể từ tiểu thuyết của J. K. Rowling, nhượng quyền The Conjuring thành công hàng đầu của thể loại kinh dị...

Warner Bros. Discovery cũng sở hữu xưởng sản xuất New Line Cinema, HBO Films, Discovery Films, Warner Bros. Nhật Bản, DC Entertainment, Cinemax Films, Cartoon Network... đồng thời cũng ra mắt dịch vụ trực tuyến Max (trước đây là HBO Max) cũng như mạng nội dung Discovery+, 30% cổ phần tại Vudu, Joyn...