Những phim Việt Nam và quốc tế ăn khách nhất năm 2023 phản ánh thị hiếu đã thay đổi của khán giả

"Đình công" chắc chắn là cụm từ được nhắc đến nhiều nhất trong năm 2023 khi nói về ngành công nghiệp điện ảnh quốc tế. Hai phong trào đấu tranh đòi quyền lợi của các biên kịch sau đó là nghệ sĩ, diễn viên sân khấu - truyền hình - điện ảnh tại Hollywood đã phủ bóng đen lên ngành công nghiệp trong gần nửa năm qua. Tuy nhiên, trước khi nói về những dấu ấn khó khăn đó, hãy cùng Cinematone điểm qua tình hình kinh doanh rạp chiếu phim, nhìn từ danh sách các tác phẩm ăn khách nhất toàn cầu và tại riêng Việt Nam trong năm vừa qua.

Ít phim tỷ đô, nhiều nhượng quyền bị thách thức

Năm 2023 là thời điểm đầy thách thức với nền kinh tế khi trải qua thời gian dài ứng phó với đại dịch và sự thay đổi kỳ lạ của thói quen con người. Ngành công nghiệp chiếu phim đã hứng chịu nhiều tổn thất khi sự lên ngôi của các dịch vụ trực tuyến phần nào khiến cho lựa chọn giải trí của chúng ta trở nên phong phú và đa dạng hơn.

Không giống như thời điểm thịnh vượng của năm 2019, trong năm nay, tính đến thời điểm bài viết này được xuất bản, chỉ duy nhất hai tác phẩm điện ảnh đạt được cột mốc doanh thu trên 1 tỷ USD là Barbie và Phim Anh Em Super Mario. Đây đều là những tác phẩm được sản xuất dựa trên các biểu tượng văn hóa ăn khách toàn cầu trước đó và điều đáng quan tâm hơn rằng chúng đều là các bộ phim thuộc thể loại Hài và Phiêu lưu.

Barbie và The Super Mario Bros. Movie hiện là hai dự án ăn khách nhất toàn cầu năm 2023.

Cả Babie và The Super Mario Bros. dù có cách thức thể hiện khác nhau tuy nhiên câu chuyện thú vị về giá trị của niềm tin, sức mạnh nội tại trong bản thân mỗi người đều là yếu tố giúp các dự án được quan tâm. Đây được xem là chìa khóa giúp các tác phẩm thỏa mãn được người xem đại chúng, những người cần sức mạnh tinh thần đáng khích lệ để vượt qua khoảnh khắc u ám và ảm đạm của xã hội hiện nay.

Hình tượng Super Mario chính trực, can đảm và có phần ngây thơ, bất chấp tất cả đi giải cứu công chúa hay cô búp bê Barbie luôn khao khát chạm đến giá trị tồn tại của bản thân mình, đánh đổi cuộc sống màu hồng đáng mơ ước để thỏa mãn sự khác biệt trong mình, rõ ràng là nét thú vị mà không chỉ trẻ em, mà còn cả người lớn trên toàn cầu mong muốn được nhìn thấy cũng như đắm chìm vào trong đó. Nét vui vẻ, hào sảng, bỏ quên thực tại xung quanh chính là tinh thần động viên tuyệt vời, truyền cảm hứng cho khán giả, khơi gợi lại vai trò độc đáo của điện ảnh với thế giới.

Trong danh sách 10 dự án ăn khách nhất toàn cầu năm 2023, Oppenheimer, bom tấn tiểu sử chính kịch do Christopher Nolan đạo diễn và biên kịch xếp ngay vị trí thứ 3 với hơn 950 triệu USD.

Bộ phim này không chỉ tiếp tục khẳng định tài năng tìm tòi chất liệu đột phá của nhà làm phim kỳ cựu mà nó còn cho thấy tầm quan trọng của trải nghiệm điện ảnh, của máy quay hình chất lượng IMAX, của công thức làm phim kinh điển ít kỹ xảo vi tính cũng như sức mạnh của lớp minh tinh - tài tử kiệt xuất Hollywood. Thành công của Oppenheimer mang đến cho ngành công nghiệp chiếu phim sự lạc quan, niềm tin vững chắc vào nền tảng phát triển mạnh mẽ của điện ảnh trong hàng thế kỷ qua và còn nhiều thế kỷ nữa.

Nếu như năm 2022, Avatar: The Way of Water là đại diện cho phong cách làm phim đầy kỳ ảo, kỹ lưỡng và hiện đại, "oanh tạc" phòng vé với lợi thế hiếm thấy, hiếm có thì Oppenheimer của năm 2023 chính là chìa khóa để phô diễn sức mạnh của lớp đạo diễn gạo cội, với sự kết hợp ấn tượng giữa hình thức làm phim nguyên bản cùng chiến dịch tiếp thị chất lượng và nghiêm túc.

Phim thuộc nhượng quyền lớn ăn khách chật vật tại phòng vé trong năm 2023

Các vị trí tiếp theo thuộc về Vệ Binh Dải Ngân Hà 3, Quá Nhanh Quá Nguy Hiểm 10. Đây đều là các tác phẩm nằm trong các bộ nhượng quyền ăn khách lớn, từng được yêu thích nồng nhiệt trên toàn cầu. Cả hai dự án đáp ứng công thức thành công đơn giản của một tác phẩm thuần giải trí: có hài hước + diễn viên ăn khách + hành động cơ bắp + kỹ xảo bắt mắt.

Tuy nhiên, có thể dễ dàng nhìn thấy, năm 2023, những công thức kể trên thực sự đã đánh mất nhiều phần hiệu nghiệm. Không tác phẩm siêu anh hùng nào có thể chạm mốc doanh thu tỷ đô, chất lượng nhượng quyền đi xuống với kịch bản rập khuôn và thiếu đột phá đã khiến cho dòng phim thương mại trở nên kém hoạt động tại phòng vé.

Người Nhện: Du Hành Vũ Trụ Nhện là một trong số 2 bộ phim hoạt hình hiếm hoi có mặt trong top 10 phim ăn khách nhất toàn cầu. Trước đó, Walt Disney từng được kỳ vọng có thể tạo ra kỳ tích với Wish tuy nhiên kết quả cuối cùng đáng thất vọng đến ngỡ ngàng.

Dự án của Sony Pictures nằm trong thế giới người nhện đặc biệt mà hãng đã xây dựng kể từ tập phim đầu tiên năm 2018. Tác phẩm rõ ràng đã mượn chất liệu phim vốn dành cho trẻ em để kể câu chuyện mang tính chất phức tạp, trưởng thành và thách thức ngay cả đối với khán giả đã lớn tuổi. Việc chau chuốt trong khâu kịch bản, sáng tạo trong hình thức diễn đạt đã giúp Người Nhện: Du Hành Vũ Trụ Nhện mang về thành tích hơn 686 triệu USD toàn cầu.

Thị trường phim Trung Quốc cũng cho thấy sự sụt giảm doanh thu

Điện ảnh Hoa Ngữ trong năm vừa qua cũng có 2 bộ phim có thành tích phòng vé ấn tượng là Mãn Giang Hồng và Lưu Lạc Địa Cầu 2. Cả hai tác phẩm đều là những bản phát hành lớn của công nghiệp điện ảnh Trung Quốc với việc quy tụ dàn diễn viên ăn khách, tên tuổi và thời gian ra mắt hợp lý (vào dịp Tết Âm lịch quan trọng năm 2023).

Sự thành công này tiếp tục nối dài chuỗi phát triển kỳ tích của nền công nghiệp văn hóa đang được chú trọng của quốc gia Đông Á cũng như sự quan tâm tích cực của người dân tới bộ môn nghệ thuật thứ 7. Tuy nhiên, giữa bối cảnh tươi sáng đó, những thông tin về tình trạng gian lận phòng vé, sự chưa rõ ràng trong việc báo cáo doanh thu cũng như các hình thức chèn ép suất chiếu lại tiếp tục trở thành mối nguy cơ đáng lo ngại, ảnh hưởng trực tiếp đến thành tựu của các nhà làm phim cũng như sự phát triển chung của cả ngành công nghiệp điện ảnh nước này.

Thị trường Trung Quốc năm nay cũng cho thấy sự chững lại khi dự án ăn khách nhất năm cũng mới chỉ dừng lại ở con số hơn 673 triệu USD, thấp hơn nhiều so với thành tích khổng lồ của Hồ Trường Tân (895 triệu USD) hay Xin chào, Lý Hoán Anh (850 triệu USD) của các năm trước.

Bộ phim người đóng duy nhất trong top 10 phim ăn khách do Walt Disney Pictures trực tiếp sản xuất năm nay gọi tên live-action Nàng Tiên Cá. Đây là dự án lớn gây nhiều tranh cãi hàng đầu trong năm do những tin tức bất lợi xuất hiện trong suốt quá trình sản xuất cũng như phát hành bộ phim đến với người hâm mộ.

Xét về khía cạnh nội dung, phim không có nhiều đột phá đáng để khen ngợi tuy nhiên các nhà làm phim mang đến cho Nàng Tiên Cá một trải nghiệm tốt với âm nhạc hiện đại hơn và dàn diễn viên trẻ, đẹp. Dẫu vậy, do màu sắc quá tối và khâu tiếp thị có vấn đề đã khiến cho live-action này tụt hậu so với các tác phẩm đã phát hành trước đây của Walt Disney.

Một trong những nỗi thất vọng lớn nhất trong năm 2023 cũng phải kể đến trường hợp của Nhiệm Vụ Bất Khả Thi: Nghiệp báo Phần 1. Tập thứ 7 trong loạt phim về điệp viên Ethan Hunt có chất lượng chế tác ấn tượng tuy nhiên thời điểm ra mắt gần với các dự án nổi bật như Barbie hay Oppenheimer đã khiến tác phẩm bị đánh giá thấp hơn khá nhiều.

Cùng với đó, do kịch bản dàn trải và cố gắng phân tách làm 2 phần được quảng bá sẽ ra mắt nối tiếp nhau, khiến nhiều người hâm mộ cảm thấy "ngán ngẩm" với dự án. Trước đó Fast 10 cũng có cách thức truyền thông và xây dựng kịch bản tương tự và phim cũng không đạt thành tích ấn tượng như những tác phẩm đã ra mắt trước đây của nhượng quyền.

Đây vốn là các dự phim ưa hành động tuy nhiên do kịch bản phải dàn dài hơn để đáp ứng quy mô sản xuất nên người xem luôn phải nhìn thấy các nhân vật chạy trốn và tìm kiếm trong nửa đầu tiên, sau đó mới đến phản công ở phần phim sau. Việc thêm thắt lời thoại, kéo dài các pha hành động cũng làm nhịp phim chậm chạp và khó thuyết phục người xem truyền miệng về dự án.

Như vậy, so với 2 năm đại dịch, thành tích phòng vé của 2023 thực tế vẫn chưa có nhiều thay đổi khả quan. Mặt bằng chung, khán giả đã cho thấy tín hiệu bắt đầu quay trở lại rạp chiếu nhiều hơn và số lượng các phim có doanh thu cũng cao hơn dù chưa thực sự vượt trội.

Việt Nam lần đầu có phim vượt mốc 400 tỷ đồng

Thị trường điện ảnh Việt Nam năm vừa qua cũng có số lượng đầu phim phát hành thấp hơn đáng kể. Thống kê từ Cinematone cho thấy, với khoảng 25 dự án được khởi chiếu trải dài từ đầu đến cuối năm, doanh thu các tác phẩm này vào khoảng gần 60 triệu USD (khoảng hơn 1440 tỷ đồng).

So về số lượng, năm nay ít hơn khoảng 12 dự án so với năm ngoái dẫu vậy về mặt chất lượng và doanh thu nhìn chung đều có sự cải thiện. Lần đầu tiên, lịch sử chiếu phim Việt Nam đã có dự án vượt cột mốc hơn 400 tỷ đồng, thuộc về tác phẩm hài - chính kịch Nhà Bà Nữ ra mắt dịp Tết âm lịch đầu năm nay.

10 phim Việt Nam ăn khách nhất năm 2023

TT	Phim	Phát hành	Kinh phí (USD)	Doanh thu (USD)
	Nhà Bà Nữ	22/01/2023	-	19.52 triệu
	Lật Mặt 6: Tấm Vé Định Mệnh	28/04/2023	-	11.53 triệu
	Đất Rừng Phương Nam	20/10/2023	1.7 triệu	11.53 triệu
	Siêu Lừa Gặp Siêu Lầy	03/03/2023	-	5.15 triệu
	Chị Chị Em Em 2	22/01/2023	-	5.07 triệu
	Người Vợ Cuối Cùng	03/11/2023	-	3
	Chuyện Xóm Tui: Con Nhót Mót Chồng	28/04/2023	-	3.22 triệu
	Kẻ Ẩn Danh	25/08/2023	-	1.74 triệu
	Vong Nhi	03/02/2023	-	1.06 triệu
	Chiếm Đoạt	24/11/2023	-	924.52 nghìn

Trong danh sách 10 tác phẩm phim Việt Nam ăn khách nhất năm 2023 (tính đến nay), mỗi dự án đều có những đề tài khai thác và chất liệu khác nhau. Các bộ phim có yếu tố hài hước như Nhà Bà Nữ, Chị Chị Em Em 2, Siêu Lừa Gặp Siêu Lầy, Chuyện Xóm Tui: Con Nhót Mót Chồng... vẫn xuất hiện phần lớn trong danh sách tuy nhiên các nhà làm phim đã chủ động lựa chọn những đề tài mới, thêm thắt để lôi kéo khán giả.

Chính kịch - gia đình, hành động, lừa đảo - tội phạm hay những đề tài nhạy cảm như ở Chị Chị Em Em 2, tâm linh - kinh dị cũng mang đến làn gió khác lạ cho ngành công nghiệp điện ảnh Việt Nam. Mặt bằng chung, các bộ phim đều có sự chăm chút về khía cạnh hình ảnh khi nhiều góc máy mới lạ, độc đáo, bối cảnh dàn dựng chỉn chu. Sự chủ động tìm tòi, khai thác địa điểm ghi hình đã giúp nâng tầm công nghệ sản xuất phim trong nước, tuy nhiên về mặt diễn giải kịch bản vẫn còn gây nhiều tranh cãi.

Các chiến dịch quảng bá phim cũng tạo nên dấu ấn chưa đẹp trong năm vừa qua khi nhiều dự án như Chị Chị Em Em 2 vấp phải chỉ trích khi sử dụng hình ảnh bán khỏa thân của Ngọc Trinh để lôi kéo khán giả. Hay với Chiếm Đoạt, Người Vợ Cuối Cùng cũng gặp tình trạng tương tự do sử dụng các phân đoạn "cảnh nóng" để truyền thông.

Sự cởi mở trong khâu kiểm duyệt phim đã tạo điều kiện cho các nhà sản xuất, đạo diễn trong nước có cơ hội mang đến nhiều trải nghiệm được xem là "chưa từng có" cho người hâm mộ. Dẫu vậy, do kịch bản phát triển chưa thực sự đủ sâu sắc và chắt lọc, chất lượng nội dung vẫn còn nhiều vấn đề và khó tạo ra những dự án đủ xuất sắc, đủ hấp dẫn.

Vẫn có những dự án bị gắn mác 'thảm họa' ra mắt khán giả Việt trong năm 2023

Năm 2023, vẫn còn nhiều dự án bị đánh giá là "thảm họa" đến với người xem đại chúng. Một trong số đó có thể kể đến như Live: Phát Trực Tiếp, Fanti, Khi Ta Hai Lăm... Sự khắt khe của khán giả trong nước đối với các dự án có chất lượng thấp phần nào đã khiến cho số lượng đầu phim ra mắt ít hơn nhưng lại là cơ hội để các bộ phim điện ảnh được chuẩn bị kỹ lưỡng hơn trước khi ra rạp.

Đây cũng là năm đầu tiên, khán giả Việt Nam được tiếp cận những dự án điện ảnh thuộc hình thức khai thác khác, được công chiếu rộng rãi như bộ phim hoạt hình dài đầu tiên phát hành tại rạp là Wolfoo và hòn đảo kỳ bí. Phim cũng ghi nhận doanh thu gần 5 tỷ đồng hay tác phẩm phim tài liệu Những đứa trẻ trong sương, cũng mang về hơn 2 tỷ đồng tại phòng vé.