Vì sao Trung Quốc làm ngơ trước chiến thắng lịch sử của Chloé Zhao?

Đêm trao giải Oscar 93 đã diễn ra trong bối cảnh mà nhiều quốc gia trên thế giới đang phải vật lộn với đợt càn quét mới do dịch bệnh viêm đường hô hấp SARS-CoV-2 gây ra. Lượng người xem trực tiếp có lẽ vì thế cũng bị giảm đi đáng kể. Điều đặc biệt trong buổi lễ năm nay không chỉ đến từ việc Viện Hàn Lâm buộc phải hoãn thời gian lại muộn hơn 2 tháng mà còn chấp nhận cả các tác phẩm không chiếu tại rạp.

Tuy nhiên dư âm sau đêm 25/04 vừa qua có lẽ sẽ là câu chuyện được bàn luận nhiều hơn bởi các chiến thắng được hội đồng nghệ thuật giải thưởng này gọi tên đều ít nhiều gây chú ý cho khán giả. Từ hiện tượng điện ảnh Youn Yuh-jung đến sự ngó lơ với Chadwick Boseman và giờ đây là câu chuyện xảy ra với Nomadland và Chloé Zhao tại Trung Quốc.

Cô gái 39 tuổi, sinh ra tại Bắc Kinh đã trở thành nữ đạo diễn Trung Quốc đầu tiên chạm tay đến tượng vàng danh giá ở 2 hạng mục Phim điện ảnh xuất sắc (dưới vai trò Nhà sản xuất) và Đạo diễn xuất sắc nhất.

Sự tôn vinh và ghi nhận dành cho Zhao có lẽ sẽ là niềm tự hào và trở thành chủ đề bàn tán lớn với người dân xứ sở gấu trúc bởi trước đó khi Zhao chiến thắng ở hạng mục tương tự trong lễ trao giải Quả Cầu Vàng, cô đã thành hiện tượng được nhắc đến rất nhiều. Nữ diễn viên Chương Tử Di cũng đã có bài chia sẻ trên trang cá nhân về chiến thắng trước đó của cô với dòng ghi chú "Chờ đoạt giải Oscar!".

Zhao cầm trên tay tượng vàng Oscar lần thứ 93. Ảnh: Andrew Eccles/ Variety

Việc một bộ phim hoặc nhân vật gốc Á chiến thắng ở bất kỳ một lễ trao giải hoặc cuộc thi tầm cỡ quốc tế do phương Tây tổ chức luôn là sự tự hào đáng trân trọng. Đó không chỉ là tuyên ngôn về khả năng hội nhập của người Châu Á mà còn là sự ghi nhận, quan tâm của quốc tế tới văn hóa, tinh thần và phong cách khác biệt của chúng ta.

Tuy nhiên với trường hợp mới đây của Chloé Zhao, Trung Quốc đã có cách hành xử tương đối kì lạ khi tiến hành kiểm duyệt và loại bỏ tất cả các nội dung liên quan đến cô cũng như không cho phép truyền thông đưa tin về giải thưởng thường niên được người hâm mộ điện ảnh quan tâm sát sao này.

Cụ thể, theo The New York Times, nhiều đơn vị truyền thông tại quốc gia tỷ dân này đã nhận được chỉ thị về việc không được phép đưa tin liên quan đến lễ trao giải Oscar từ nhiều tuần trước khi giải thưởng lên sóng chính thức. Tờ Sina - một trong những trang báo điện tử chuyên về giải trí cũng không đề cập bất cứ thông tin gì liên quan đến lễ trao giải. Các từ khóa về Chloé Zhao bị sàng lọc gắt gao và xem là không hợp lệ trên mạng xã hội Weibo - nền tảng giao tiếp nổi tiếng và có lượng người dùng cao nhất Trung Quốc. Ngay cả trên các không gian như WeChat, nội dung liên quan đến Nomadland và Zhao đều bị đội ngũ kiểm duyệt ẩn đi. Người dùng nước này phải sử dụng nhiều cách như đổi tên phim, tên đạo diễn nếu muốn đề cập đến giải thưởng tuy nhiên cách thức này cũng mau chóng bị phát hiện và ngăn chặn.

Theo lí giải, việc Zhao bị Trung Quốc ngó lơ là hệ quả trực tiếp từ nhiều vấn đề trong đó có một phát ngôn của Zhao trong quá khứ. Năm 2013, Zhao từng trả lời trong bài phỏng vấn rằng ở Trung Quốc "đâu đâu cũng toàn dối trá". Cùng với đó, cuộc đối đầu thương mại hiện vẫn đang căng thẳng giữa nước này và Hoa Kỳ cũng như chính sách hạn chế các ấn phẩm văn hóa nước ngoài đang khiến cho người dân Trung Quốc khó có thể tiếp cận các thông tin quốc tế về giải trí hơn. Đường hướng được đưa ra về việc nâng cao vị thế của Trung Quốc trong lĩnh vực điện ảnh nhằm cạnh tranh trực diện với Hoa Kỳ và Ấn Độ tạo đà cho quá trình giảm dần sức ảnh hưởng của các chương trình nước ngoài với các nghệ sĩ - người làm nghề giải trí tại nước này.