Là tác giả của 7 tập tiểu thuyết Harry Potter, một vở kịch chuyển thể ăn theo và biên kịch chính của 3 tập phim điện ảnh Fantastic Beasts, J K Rowling từng được hàng triệu người đọc trẻ tuổi trên toàn thế giới ngưỡng mộ và yêu thích nồng nhiệt.
 J K Rowling là người có tầm ảnh hưởng lớn trên toàn cầu. Ảnh: Twitter @jk_rowling |
J K Rowling sở hữu trang facebook 6.7 triệu fan, trang Twitter 14 triệu người theo dõi. Những điều này khiến cho bản thân tác giả đã trở thành một hiện tượng đại chúng có tầm ảnh hưởng quan trọng không kém những gì cô đã tạo ra.
Chính vì có tầm ảnh hưởng quan trọng đến vậy, J K Rowling ngày nay đã không chỉ cố gắng phát triển thế giới thông qua tài năng trên những trang sách mà còn tích cực hoạt động vì những giá trị mà cô theo đuổi cũng như phục vụ cho cộng đồng người ở Anh và Scotland.
J K Rowling không ngần ngại cho thấy bản thân là người quan tâm đến các vấn đề xã hội như việc ủng hộ tự do ngôn luận, nữ quyền, văn hóa đọc... Các tác giả trẻ cũng thường xuyên được cô theo dõi và khích lệ trên mạng xã hội. Trên trang web chính thức của mình, cô cũng thường xuyên viết các bài luận ngắn về những vấn đề mà bản thân mình đang tìm hiểu.
Điều này khiến cho cô luôn giữ được sức nóng dù Harry Potter đã kết thúc chương cuối cùng của nó vào năm 2007.
Gần đây, nữ tác giả tiếp tục hợp tác cùng Warner Bros, biến loạt tiểu thuyết văn học này trở thành một nhượng quyền rộng lớn hơn nó từng có. Được đặt với tên gọi mới Wizarding World, các sản phẩm văn hóa ăn theo cũng phát triển nhiều hơn từ loạt trò chơi nhập vai trên di động, các công viên chủ đề, vật phẩm sưu tầm cho đến các phim điện ảnh mới mang tựa Fantastic Beasts.
Wizarding World hiện là nhượng quyền thương mại ăn khách hàng đầu của Warner Bros
Tuy nhiên, chính những ảnh hưởng rộng lớn và ngày càng phát triển như vậy đối với văn hóa đại chúng, nhiều quan điểm cá nhân của nữ nhà văn cũng đang bị đưa ra bàn luận và đánh giá cũng như nhận chỉ trích gay gắt.
Giống như hầu hết những người có tầm ảnh hưởng khác trong thời đại Internet bùng nổ hiện nay, việc một cá nhân bày tỏ quan điểm có thể trở thành chủ đề bàn tán kéo dài nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm.
Là nhà văn, J K Rowling hiểu hơn ai hết khả năng truyền tải thông điệp qua những câu chữ của mình. Điều này càng làm dấy lên những tranh luận về phát biểu của cô trong quá khứ cũng như hiện tại.
J K Rowling có nhiều quan điểm bị cho là bảo thủ và cực đoan. Ảnh: JKRowling
Vì là người gây dựng thế giới Harry Potter rộng lớn và huyền bí, Rowling có quyền không thể tranh cãi với việc phát triển và mở rộng nó. Nữ tác giả cũng được cho là đã thực hiện nhiều quan điểm làm phá vỡ tính liên tục của loạt tiểu thuyết gốc.
Thuật ngữ Retcon (Retroactive continuity) được SlashFilm sử dụng để miêu tả về cách Rowling thay đổi quan điểm cũng như mở rộng di sản của mình.
Năm 2007, nữ tác giả gây bất ngờ cho người hâm mộ khi phát biểu về giới tính thực sự của một trong những nhân vật phụ được yêu thích - Albus Dumbledore. Việc tiết lộ ông là người đồng tính và có mối quan hệ đơn phương với phù thủy hắc ám Gellert Grindelwald thời trẻ khiến cho hàng loạt những lời bàn tán được đưa ra.
Năm 2014, cô tiếp tục cho rằng Hermione và Ron hoàn toàn không ăn nhập với nhau và việc cô để hai người tiến xa hơn mối quan hệ bạn bè thực chất là để hoàn thành ước nguyện cũng như ý định sắp đặt ban đầu của mình.
Năm 2015, cô bày tỏ việc Hermione nên là người da màu và cô thích một phiên bản như vậy. Chính vì lẽ đó, khi bản chuyển thể vở kịch Harry Potter and The Cursed Child được ra mắt, nhân vật này đã được thay thế bằng diễn viên da đen.
Năm 2016, nhân dịp kỷ niệm phát hành ba cuốn sách bản điện tử liên quan đến thế giới Harry Potter, Rowling tiếp tục nhận được chỉ trích khi tiết lộ việc cô xây dựng nhân vật Giáo sư Remus Lupin (người sói) trong tiểu thuyết là một phép ẩn dụ cho căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm HIV/AIDS.
Tuy nhiên, tờ Salon của Mỹ không đồng tình với cách nữ tác giả giải thích hình tượng này và cho rằng "Rowling đã không rút ra kinh nghiệm về sự kỳ thị rất cụ thể mà cô ấy đề cập đến để nâng cao nhận thức của cộng đồng".
Phiên bản Hermione do diễn viên da đen đảm nhiệm ở vở kịch Harry Potter and The Cursed Child. Ảnh: Charlie Gray/ CNet
Vào năm 2019, nhân kịp kỷ niệm Ngày Bất Thường Quốc Gia (National Trivia Day), trang Wizarding World cũng hé lộ câu chuyện gây ngạc nhiên và khá "ngớ ngẩn" về cách các phù thủy đi vệ sinh tại Hogwarts trước khi nơi này được áp dụng các hệ thống ống nước của Muggle (thuật ngữ chỉ người bình thường không có phép thuật). Theo đó, các phù thủy và pháp sư chỉ cần "giải quyết" vấn đề ở bất kỳ đâu và dùng đũa phép làm biến mất bằng chứng?
Tất cả những tiết lộ trên đều ít nhiều nhằm mục đích làm phong phú thêm thế giới phù thủy của tác giả, tuy nhiên sự "tọc mạch" đôi khi trở thành trò đùa tai hại và có thể ảnh hưởng đến quan điểm của cả những người hâm mộ.
Việc Rowling phát biểu Albus Dumbledore là người đồng tính được xem là quan điểm tiến bộ. Điều này sau đó được ẩn dụ trong cả tiểu thuyết gốc lẫn phim điện ảnh và khán giả dễ dàng xâu chuỗi các chi tiết để nhận ra điều đó.
Nhân vật Albus Dumbledore từng được hé lộ là người đồng tính bởi tác giả J K Rowling
Dẫu vậy, có lẽ nữ nhà văn đã không lường trước được cô sẽ phát triển tiếp các phần phim điện ảnh mang thương hiệu Fantastic Beats sau này với nhân vật Albus dần trở thành tâm điểm.
Cuộc đối đầu hiện tại của hai nhân vật sẽ bước vào giai đoạn cao trào khi giáo sư tài năng buộc phải tìm cách phá giải lời nguyền máu đã thực hiện nhằm giải thoát bản thân cũng như cứu vớt thế giới trước thế lực ngày càng bành trướng của Gellert Grindelwald.
Nhiều người hâm mộ đã đặt lại câu hỏi về giới tính nhân vật và cách khai thác nó ra sao trên màn ảnh rộng. Tuy nhiên, ở cả 2 tập phim vừa qua, mối quan hệ này có thể đang bị làm chệch đi vì mục đích thương mại.
Quan điểm về người đồng tính đang vẫn là một trong những chủ đề bị xem là sai trái ở nhiều quốc gia trên thế giới. Trong đó những thị trường màu mỡ như Trung Quốc hay Nga và nhiều quốc gia Đông Á sẽ thẳng tay loại bỏ tác phẩm nếu đề cập trực tiếp đến yếu tố này.
J K Rowling sẽ phải xử lý để làm thỏa mãn yêu cầu doanh thu phòng vé cho tác phẩm tuy nhiên điều này sẽ phần nào hủy hoại những phát ngôn được người hâm mộ ủng hộ trước đây của nữ tác giả.
Năm 2020, J K Rowling đã chia sẻ một bài viết trên trang Twitter cá nhân liên quan đến COVID-19, tuy nhiên trong phần bình luận, thay vì sử dụng từ phụ nữ như thông thường, cô thay thế bằng một danh từ khác "People who menstruate" (Những người có kinh nguyệt).
Sự việc gây ra cuộc tranh cãi kịch liệt trên mạng xã hội và làm bùng lên cơn phẫn nộ của những người đang hoạt động cho quyền bình đẳng của người chuyển giới ngày nay.
Rowling gây lên cuộc tranh cãi chưa có hồi kết cho quan niệm cá nhân về người chuyển giới. Ảnh: Reuters
Việc sử dụng từ ngữ như vậy rõ ràng đang bị xem là hành động nhằm tách biệt hoàn toàn những người phụ nữ sinh ra tự nhiên và những người đạt được điều đó qua quá trình phẫu thuật.
Thông qua điều này, nhiều người đã lên tiếng phản đối nữ nhà văn trong đó có Eddie Redmayne - người đảm nhiệm vai chính trong loạt Fantastic Beats cũng như vai diễn về người chuyển giới đầu tiên trên thế giới trong The Danish Girl (Cô Gái Đan Mạch).
“Tôi không đồng tình với quan điểm của Jo (Rowling). Phụ nữ chuyển giới là phụ nữ, đàn ông chuyển giới là đàn ông và phi nhị nguyên cũng là một nhận dạng giới tính tồn tại.
Cùng năm, cô tiếp tục phát biểu quan niệm về phụ nữ khi luật pháp Scotland đang lên kế hoạch cho phép con người có thể nhận định giới tính của mình trước cả khi họ phẫu thuật chuyển giới.
Nếu tình dục không có thật, thì sẽ không có sự hấp dẫn đồng giới. Nếu tình dục không có thật, thực tế sống của phụ nữ trên toàn cầu sẽ bị xóa bỏ. Tôi biết và yêu người chuyển giới, nhưng xóa bỏ khái niệm về tình dục làm mất đi khả năng thảo luận có ý nghĩa về cuộc sống của nhiều người. Không ghét nói sự thật.
Đáp trả điều này, nhà văn Aidan Comerford cho rằng:
Ngay cả khi một người phụ nữ chuyển giới là một công dân hoàn toàn tuân thủ luật pháp, tôi nghi ngờ rằng JK Rowling sẽ chấp nhận rằng cô ấy là phụ nữ, vì vậy tất cả những gì cô ấy thực sự đang làm ở đây là sử dụng tài khoản Twitter của mình để gọi những phụ nữ chuyển giới là "những người có dương vật". Không có gì ngạc nhiên khi cô ấy yêu Magdalen Berns.
Magdalen Berns từng được nhà hoạt động cho quyền LGBT Phaylen Fairchild gọi là là "một trong những nhà nữ quyền cực đoan chống chuyển giới đáng ghét và hung hãn nhất trên Twitter". Trong bài viết của mình trước đó, J K Rowling chia sẻ về việc cô đã theo dõi Magdalen trên mạng xã hội vì những hoạt động của nhân vật này.
Vụ việc được xem như một cách đi ngược lại những giá trị về sự tự hào, sự dũng cảm và bắc ái mà Rowling đã nêu ra trong loạt truyện nổi tiếng Harry Potter của mình.
J K Rowling đã có những động thái trước những chỉ trích như vậy. Cho đến gần đây (29 Tháng 12, 2021), Rowling vẫn tiếp tục chia sẻ quan điểm của mình về những phát ngôn của cô.
Trong một Tweet, cô chia sẻ lại bài viết từ trang CNSNews có tiêu đề "Thăm dò ý kiến: Hầu hết người Mỹ đồng ý với JK Rowling, chỉ có hai giới tính". Nữ tác giả thẳng thắn cho biết: "Điểm nhỏ nhưng quan trọng: Tôi chưa bao giờ nói rằng chỉ có hai giới tính. Có vô số nhận dạng giới tính."
Bên dưới bài tweet này, không khó để nhận ra những quan điểm trái chiều của những người quan tâm. Có những người nói đồng ý và cảm thông tuy nhiên, nhiều người cho rằng việc sử dụng ngôn từ có sức ảnh hưởng của tác giả là nguyên nhân khiến cho sự chia rẽ trở nên sâu sắc.
Trước đó, vào tháng 06 năm 2020, tác giả đã có bài luận dài sau quá trình nghiên cứu của mình. Bạn có thể đọc toàn bộ bài viết của tác giả tại đây.
Trích dẫn phần cuối bài viết, Rowling đã bày tỏ:
Tôi tin rằng phần lớn những người được chuyển đổi danh tính không chỉ không gây ra mối đe dọa nào cho người khác mà còn dễ bị tổn thương vì tất cả những lý do mà tôi đã nêu ra. Người chuyển giới cần và đáng được bảo vệ. Giống như phụ nữ, họ có nhiều khả năng bị giết bởi bạn tình. Phụ nữ chuyển giới làm việc trong ngành công nghiệp tình dục, đặc biệt là phụ nữ chuyển giới da màu, có nguy cơ đặc biệt cao. Giống như mọi nạn nhân bạo hành gia đình và tấn công tình dục khác mà tôi biết, tôi không cảm thấy gì ngoài sự đồng cảm và đoàn kết với những phụ nữ chuyển giới bị đàn ông lạm dụng.
Vì vậy, tôi muốn phụ nữ chuyển giới được an toàn. Đồng thời, tôi không muốn làm cho các cô gái và phụ nữ sau sinh kém an toàn. Khi bạn mở cửa phòng tắm và phòng thay đồ cho bất kỳ người đàn ông nào tin hoặc cảm thấy mình là phụ nữ - và, như tôi đã nói, giấy chứng nhận xác nhận giới tính giờ đây có thể được cấp mà không cần phẫu thuật hoặc kích thích tố - thì bạn sẽ mở cửa cho bất kỳ và tất cả những người đàn ông muốn vào trong. Đó là sự thật đơn giản.
Dù không ai có thể phủ nhận tầm ảnh hưởng của J K Rowling với thương hiệu mà cô đã tạo dựng, tuy nhiên những bê bối phát ngôn kể trên đang đẩy cô xa dần của nhượng quyền này.
Rowling cũng từng gây phẫn nộ khi kiên quyết bảo vệ Johnny Depp vào vai Grindelwald
Nếu như ở chiến dịch trước đó vào năm 2018 và 2016 của Fantastic Beasts and Where to Find Them và Fantastic Beasts: The Crimes of Grindelwald, một dòng tít lớn với tên của Rowling được đặt ngay trong các đoạn giới thiệu thì đến với Fantastic Beasts: The Secrets of Dumbledore, mọi thứ đã thay đổi.
Trong trailer ra mắt cách đây gần 1 tháng của tập Fantastic Beats thứ 3, nhiều người đã tinh ý nhận ra việc tên của nữ tác giả chỉ được viết rất nhỏ trong màn kết. Nhiều trang tin tức cho rằng, Warner Bros đang cố gắng loại bỏ nữ tác giả khỏi nhượng quyền nhằm tránh liên hệ bộ phim với phát ngôn tranh cãi của cô.
Tên của nữ tác giả xuất hiện hạn chế trong trailer quảng bá của tập Fantastic Beasts mới nhất
Fantastic Beasts: The Secrets of Dumbledore sẽ tiếp tục xoay quanh cuộc chiến tranh được khởi động bởi tên phù thủy hắc ám Gellert Grindelwald - kẻ đang có tư tưởng cực đoan và chia rẽ sâu sắc về phù thủy thuần chủng cũng như những người không có khả năng phép thuật. Trước đó, nhân vật Chúa Tể Voldemort trong loạt phim Harry Potter cũng cho thấy một quan điểm về tính bài xích việc kết hợp giữa những người có dòng máu phép thuật và người thường.
Gần đây nhất, nữ tác giả cũng đã không có mặt trực tiếp trong bản kỷ niệm 20 năm ngày ra mắt tập phim Harry Potter đầu tiên trên màn ảnh rộng. Cô chỉ xuất hiện thoáng qua và các cảnh được sử dụng lại cùng dòng nhãn lớn "được quay vào năm 2019" - thứ được cho là thêm vào để ngăn chặn bất kỳ sự phẫn nộ nào có thể ảnh hưởng đến nhượng quyền trong tương lai.
Việc J K Rowling tiếp tục đồng hành với Wizarding World trong tương lai là câu chuyện khó có thể đoán định. Tuy nhiên, Warner Bros dường như khá kiên quyết với thành bại của nhượng quyền thành công nhất hiện tại của hãng. Năm 2020, hãng từng loại bỏ Johnny Deep ra khỏi dàn diễn viên khi nam tài tử vướng vào vụ kiện tụng với tờ The Sun (Anh) liên quan đến scandal bạo hành vợ cũ.
Mặc dù việc bỏ qua Rowling là khó khăn hơn Deep, dẫu vậy, nhiều người tin rằng Warner Bros sẽ sớm tiếp quản thương hiệu này và phát triển nó trong tương lai mà không có nữ tác giả.
