Theo Variety, Hiệp hội Nhà văn Hoa Kỳ (WGA) đã phát động một chiến dịch đình công quy mô lớn từ đầu tháng 5 này. Vấn đề trọng tâm của tranh chấp này liên quan trực tiếp đến việc phần lớn thu nhập trung bình của các nhà văn - nhà biên kịch phim đã bị cắt giảm so với một thập kỷ trước. Cùng với đó, sự trỗi dậy của những công cụ trí tuệ nhân tạo có khả năng tổng hợp và sản sinh văn bản như ChatGPT cũng là một trong những vấn đề trực tiếp có thể ảnh hưởng đến sinh kế của các thành viên thuộc tổ chức này.
Trong thư gửi được đăng tải trên website chính thức, WGA viết:
Chúng tôi chưa đạt được thỏa thuận với các hãng phim và đơn vị phát trực tuyến. Chúng ta sẽ đình công sau khi hợp đồng hết hạn vào lúc nửa đêm.
Ủy ban đàm phán WGA của bạn đã dành sáu tuần qua để đàm phán với Netflix, Amazon, Apple, Disney, Discovery-Warner, NBC Universal, Paramount và Sony dưới sự bảo trợ của Liên minh các nhà sản xuất phim và truyền hình (AMPTP).
Trong quá trình đàm phán, chúng tôi đã giải thích cách thức hoạt động kinh doanh của các công ty đã cắt giảm lương thưởng và các khoản thặng dư cũng như hủy hoại điều kiện làm việc của chúng ta. Trưởng đoàn đàm phán của chúng ta, cũng như các nhà văn trong ủy ban, đã nói rõ với đại diện lao động của hãng phim rằng chúng tôi quyết tâm đạt được một hợp đồng mới với mức lương công bằng phản ánh giá trị đóng góp của chúng ta cho sự thành công của công ty và bao gồm các biện pháp bảo vệ để đảm bảo rằng kịch bản tồn tại như một nghề bền vững.
Chúng tôi thay mặt các thành viên ủng hộ trên tất cả các lĩnh vực: phim truyện, truyền hình nhiều tập, hài kịch và các chương trình không thuộc khung giờ vàng khác, bằng cách cung cấp cho họ sự thật, ví dụ cụ thể và giải pháp hợp lý. Các thành viên đã thể hiện quyết tâm tập thể và sự ủng hộ của chương trình nghị sự với tỷ lệ cho phép đình công là 97,85%.
Không phải lần đầu tiên
Giống như nhiều các hiệp hội bảo vệ quyền lợi khác, WGA đã thực hiện nhiều cuộc đình công do vấn đề đàm phán hợp đồng làm việc của họ (thay mặt các thành viên) với các đơn vị sản xuất phim - truyền hình không đạt được kết quả mong muốn.
Hình ảnh đình công trước Fox Studios. Ảnh: @WGAWest
Gần đây nhất, vào cuối năm 2007, 12 nghìn nhà biên kịch phim và truyền hình của Hiệp hội đã tham gia một cuộc đình công quy mô lớn, kéo dài trong 100 ngày để phản đối chính sách tiền lương trong bối cảnh các nền tảng trực tuyến bắt đầu manh nha và các bộ phim bao gồm cả chương trình truyền hình thực tế, hoạt hình... được phát trên các dịch vụ cho thuê DVD mang về nguồn lợi lớn hơn cho nhà phát hành tuy nhiên tỷ lệ doanh thu lại không tăng kể từ năm 1996.
Dù cuộc đình công này không mang lại thay đổi đối với cách tính toán tỷ lệ chia sẻ của phim thông qua hình thức thuê/ bán VHS hay DVD tuy nhiên với những nền tảng trực tuyến, họ đã đạt được thỏa thuận mới dựa trên số lượt tải xuống hoặc chọn mua/ thuê phim trên dịch vụ.
Cuộc đình công vào thời điểm đó đã khiến cho nhiều chương trình truyền hình/ phim điện ảnh chịu ảnh hưởng bao gồm cả khía cạnh tiêu cực cũng như tích cực. Trong khi các loạt chương trình thực tế không cần kịch bản được cơ hội nhận thêm đầu tư, một số nhà văn không thuộc Hiệp hội có thêm công việc thì nhiều loạt phim đã bị gián đoạn hoặc phải chuyển đổi lịch phát hành cũng như rút gắn thời lượng sản xuất so với kế hoạch ban đầu.
Sự nở rộ của phương tiện trực tuyến, mối đe dọa từ AI
Sau 15 năm kể từ cuộc đình công gần nhất, thời điểm DVD vẫn đóng vai trò quan trọng trong các cách thức giải trí tại gia, giờ đây nó trở thành một phần đã bị thay thế gần như hoàn toàn. Các nền tảng trực tuyến như Netflix, Disney+, Apple TV+ hay Prime Video... đã phát triển mạnh mẽ hơn bao giờ hết, mang đến cho người dùng cơ hội thưởng thức các bộ phim điện ảnh và truyền hình theo một cách nhanh chóng, đa dạng và tiện lợi hơn. Tuy nhiên, bất chấp những thay đổi mang tính bước ngoạt này, thỏa thuận từ năm 2007 đến nay vẫn chưa có sự thay đổi.
Sự tăng trưởng quá nóng đã đặt áp lực lên các nhà biên kịch khi khối lượng công việc của họ tăng lên, số lượng người tham gia trong một dự án bị giảm xuống (2 hoặc 3 người từ mốc 7 hoặc 8 như trước đây) và thời gian làm việc gấp rút hơn. Nguyên nhân chính có thể đến từ bối cảnh thị trường tài chính toàn cầu đi xuống, buộc những gã khổng lồ phải cắt giảm chi phí cũng như lực lượng lao động.
 |
 |
Theo Vox, mức lương mà các biên kịch nhận được đã giảm khoảng 4% trong 10 năm qua và con số này sẽ tăng lên 23% nếu tính thêm điều chỉnh lạm phát. Đặc biệt với các chương trình truyền hình, số tiền mà các nhà văn nhận được thậm chí còn ít hơn do số lượng tập phát sóng giờ đây đã cắt giảm xuống chỉ còn trung bình khoảng từ 8 đến 10 tập một mùa (so với mốc 22 tập của những thập kỷ trước). Thời gian sản xuất cũng bị kéo dài giữa các mùa từ một cho đến nhiều năm (thay vì hàng tháng) bởi số lượng chương trình phát sóng hiện nay quá đông đúc.
Cùng với đó, một vấn đề khác đang không chỉ làm đau đầu các nhà biên kịch mà còn ở tất cả các lĩnh vực nghệ thuật nghe nhìn khác - đó là sự bùng nổ của các chương trình dữ liệu máy tính cấp tiến (thường được gọi là AI) có khả năng tổng hợp và sản sinh văn bản. Đối với các nhà văn, họ coi đó là một áp lực lớn đến sinh kế của mình.
Bối cảnh được đặt ra là những AI như Chat GPT có thể sẽ phác thảo ra một ý tưởng hoặc thậm chí là tổng hợp các cốt truyện, kịch bản thô. Sau đó, hãng phim sẽ thuê những biên kịch với số lượng ít hơn, chỉnh sửa và hoàn thiện nội dung này cho quá trình sản xuất. Thông thường, việc viết lại sẽ được trả lương thấp hơn so với việc tạo ra một kịch bản hoàn toàn mới.
Ảnh hưởng hiện hữu từ cuộc đình công
Bất kể dù là cuộc đình công dưới mục đích và mục tiêu nào, nó chắc chắn cũng sẽ gây ra gián đoạn tức thời với nền kinh tế, đặc biệt trong bối cảnh các dự án phim đã bị rút ngắn thời gian sản xuất đến mức tối đa như hiện nay. Các nhà văn không có nhiều thời gian hoàn thiện kịch bản và hãng phim thiếu lựa chọn thay thế do danh sách hàng đợi quá dài.
Trước đó vào năm 2007, cuộc đình công 100 ngày đã gây ra thiệt hại khoảng 2.1 tỷ USD cho riêng nền kinh tế của California. Theo THR, ngoài việc các bộ phim được sản xuất và mang về doanh thu trực tiếp tại rạp, các dự án điện ảnh - truyền hình của Hollywwod cũng có tác động tới nhiều lĩnh vực khác trong đó có nhà hàng, khách sạn, xây dựng...
Một bộ phim lớn cũng có thể đóng góp đến 250 nghìn USD mỗi ngày cho kinh tế địa phương. Nó cung cấp nhiều công việc cho những doanh nghiệp khác nhau phục vụ ngành và hiệu ứng dây chuyền từ quá trình gián đoạn này sẽ trực tiếp làm thiệt hại kinh tế một cách khó có thể dự báo trước được.
Theo Liên minh các nhà sản xuất phim và truyền hình (AMPTP), có tới 20.000 công nhân trên 600 xưởng sản xuất có thể bị mất việc làm. Nếu cuộc đình công tiếp tục, nó đe dọa đến quỹ trị giá khoảng 81 tỷ đô la tiền lương trực tiếp từ 800.000 việc làm trong ngành điện ảnh và truyền hình.
Nhiều hiệp hội và thành viên hiệp hội khác trong ngành cũng đang hỗ trợ WGA với cuộc đình công này. Ảnh: @sagaftra
Jonathan Kuntz, một nhà nghiên cứu điện ảnh tại Trường Sân khấu, Điện ảnh và Truyền hình UCLA, cho biết: “Ngay cả khi cuộc đình công được giải quyết, nó vẫn sẽ có tác động lan tỏa khắp cả nước, đặc biệt là Nam California - giá trị tính bằng hàng tỷ USD.”
Cho đến ngày 06 tháng 05, danh sách các dự án phim và truyền hình bị ngừng sản xuất hiện đã được nối dài. Theo báo cáo, bom tấn Blade của MCU đã ngừng quá trình tiền sản xuất và thời gian ghi hình có thể không thể bắt đầu trong tháng này như dự kiến. Phim ban đầu đã bị hoãn từ năm 2023 sang năm 2024 và kịch bản mới được viết lại từ tháng 11 năm ngoái.
08 Chương trình Talk Shows, 11 loạt phim truyền hình khác hiện cũng được báo cáo bị tạm ngưng do cuộc đình công hiện mới diễn ra được vài ngày này.
Phản ứng của các hãng phim
Hôm thứ Năm (04 tháng 05), CEO của Paramount Pictures, Bob Bakish cho biết rằng hãng phim đã chuẩn bị một kế hoạch để ứng phó với cuộc đình công bằng cách chuyển đội ngũ sản xuất phim ra nước ngoài.
Các nhà văn là một phần thiết yếu trong việc tạo nội dung mà khán giả của chúng tôi yêu thích, thực sự trên các nền tảng. Và chúng tôi hy vọng có thể nhanh chóng đi đến một giải pháp phù hợp với mọi người. Nhưng cũng công bằng khi nói rằng có một khoảng cách khá lớn hiện nay.
Trong khi đó, giám đốc điều hành của chuỗi rạp hàng đầu Hoa Kỳ, AMC Theaters, ông Adam Aron dù rất tiếc về cuộc đình công tuy nhiên vẫn bày tỏ sự lạc quan đặc biệt với các dự án phim điện ảnh do tính chất chuẩn bị kỹ lưỡng và danh sách kịch bản đã hoàn thành cho cả năm 2023 và 2024 khá nhiều, không giống như với lĩnh vực truyền hình.
Chúng tôi rất thông cảm với những vấn đề thực tế đang tồn tại đối với các thành viên của Hội Nhà văn. Phát trực tuyến đã thay đổi bối cảnh của truyền hình, thay đổi tính kinh tế của những gì các nhà văn kiếm được. Chúng tôi hy vọng rằng các nhà sản xuất Hollywood và Hội Nhà văn có thể hợp tác một cách thiện chí để tạo ra một giải pháp phù hợp với tất cả các bên...
Nếu đây là một cuộc đình công ngắn hạn - ý tôi là vài tháng - tác động của nó chủ yếu sẽ được cảm nhận trên các chương trình truyền hình, bởi vì các bộ phim cho năm 2023 và 2024 đã được viết khá nhiều. Trong nhiều trường hợp, chúng thậm chí đã bắt đầu quay. Và tôi nghĩ chỉ một cuộc đình công kéo dài của các nhà biên kịch mới có tác động đáng kể đến ngành công nghiệp điện ảnh hoặc AMC.
Tuy nhiên, trái ngược với tâm lý bình tĩnh và lạc quan của các đơn vị sản xuất khác, giám đốc điều hành hiện nay của Warner Bros. Discovery bày tỏ sự không vui vì thực trạng đang diễn ra.
Để tạo ra những câu chuyện tuyệt vời, chúng tôi cần những nhà văn tuyệt vời và toàn bộ ngành làm việc cùng nhau, mọi người đều xứng đáng được trả công xứng đáng. Vì vậy, trọng tâm số một của chúng tôi là, Hãy cố gắng giải quyết vấn đề này. Hãy làm điều đó theo cách mà những biên kịch cảm thấy rằng họ được đánh giá cao - đúng như bản chất của họ và họ được đền bù một cách công bằng.
Đọc thêm bài viết khác
